Fortuna beleeft roerige tijden. Niet sinds afgelopen week of maand, maar al vijftien jaar. Bijna faillissementen, bijna verlies van de KNVB-licentie, bijna fusies, komende en vertrekkende bestuurs- en directieleden, een niet-meewerkende gemeente, potentiële (buitenlandse) investeerders, bijna degradaties uit de Jupiler League, enzovoorts, enzovoorts. Waar een kat negen levens schijnt te hebben, lijken dit er bij Fortuna wel twintig te zijn. Maar ooit houdt het op en wie is het dan schuld?
Er wordt door iedereen constant naar schuldigen gezocht voor de problemen waarmee de club te kampen kreeg en nog steeds krijgt. Natuurlijk is dit een vraag die vrijwel onmogelijk beantwoord kan worden. Er zijn zoveel partijen die een rol spelen (of gespeeld hebben) binnen of rondom Fortuna en die hebben allemaal hun eigen mate van invloed. Een supporter zal minder invloed kunnen uitoefenen dan een grote sponsor, een reservespeler zal minder invloed hebben dan een hoofdtrainer en een administratief medewerker zal minder invloed hebben dan een grote investeerder.
Het is dan ook niet het doel van dit artikel om schuldigen aan te wijzen. Fortuna’s situatie is zo complex en er spelen zoveel partijen een rol, dat het beantwoorden van deze vraag onbegonnen werk zou zijn. Wél hopen we dat iedereen zich bewust is of wordt van zijn eigen gedrag en invloed. Dat iedereen voor zichzelf de volgende vragen eens probeert te beantwoorden: ‘Wat doe ik voor Fortuna?’, ‘Wat heeft mijn gedrag voor gevolgen?’ en ‘Doe ik het écht uit clubbelang of misschien toch meer uit eigen belang?’. Een kwestie van ‘Wie de schoen past, trekke hem aan’. Aan de hand van een aantal voorbeelden leggen we uit wat we hiermee bedoelen.
Onderstaande ‘stakeholdergroepen’ (belanghebbenden) beschrijven we in volgorde van invloed. Deze lijst is vast en zeker niet uitputtend en de volgorde zal links en rechts misschien niet helemaal juist zijn. We beschrijven dan ook slechts een aantal voorbeelden waar vrijwel iedereen zich een beeld bij kan vormen.
Supporters
Supporters zijn er in diverse categorieën: van vaste bezoeker tot teletekst-supporter, van funclub tot harde kern, van fanatiek zingende fan op de Ricksen-side tot rustige sympathisant op de hoofdtribune. Iedere echte supporter handelt uit clubliefde en doet dit op zijn eigen manier. Hij heeft er immers geen baat bij als het slecht gaat met zijn club. Het vertoonde gedrag hoeft echter niet altijd het clubbelang te dienen. Ondanks dat veel mensen niet of nauwelijks meer naar Fortuna’s wedstrijden gaan kijken, dragen ze de club wel nog een warm hart toe. Het uiten van frustraties of zorgen door bijvoorbeeld te fluiten in het stadion of door kritisch te zijn op een supportersforum kent zijn oorsprong in de genoemde clubliefde. Dit gedrag heeft natuurlijk wel zijn wettelijke grenzen. De mate van invloed van een enkele supporter die fluit of kritiek uit, is klein. Doet echter een grote groep dit, dan kan dit wel invloed hebben op spelers, trainers, beleidsbepalers of potentiële investeerders. Dat geldt natuurlijk ook in positieve zin. Een enthousiaste groep supporters kan de spelers net dat beetje extra energie geven om een gelijkspel of overwinning uit het vuur te slepen.
Vrijwilligers
Van de suppoost tot de verkoper van parkeerkaarten, van de jeugdleider tot de bezorger van de seizoenkaarten en van de bardame in het supportershome tot de fotograaf voor de officiële website: er zijn bij Fortuna ontzettend veel mensen die op vrijwillige basis (of tegen een kleine onkostenvergoeding) hun steentje bijdragen aan de dagelijkse gang van zaken. Door de grote bezuinigingen in de afgelopen vijftien jaar is de club ook voor een groot deel afhankelijk geworden van dit soort vrijwilligers. Ze zijn goud waard voor de club, maar zelfs zij mogen zich afvragen ‘doe ik het echt uit clubliefde of eigenlijk toch meer voor dat gratis entreekaartje en die gratis munten voor de grachtcatering?’ en ‘doe ik het om de club te helpen of toch meer omdat ik het reuze interessant vind om dicht bij de spelers en trainers te kunnen zijn?’. Hoewel er vast mensen zijn die het gratis kaartje, de gratis munten of het contact met de spelers als échte reden van hun vrijwilligerswerk hebben, is de mate van invloed niet bijster groot. Als je echter ook een graai in de kas doet en de club daarmee financieel dupeert, is dat uiteraard een ander verhaal…
Media
Fortuna heeft al jarenlang een haat-liefde verhouding met de Limburgse media, waarbij de balans vaker naar haat dan naar liefde doorslaat. Aan de ene kant hebben we de media nodig om het Limburgse publiek te informeren over de club (lees: reclame), aan de andere kant hebben we ook veel last (gehad) van de manier waarop diezelfde media menen informatie over te moeten brengen op de lezers of kijkers. Het lijkt vaak of men extra geniet van onrust en problemen in Sittard. In ieder geval méér dan van de problemen bij een niet nader te noemen andere Limburgse club. De journalisten spelen dus een rol bij de beeldvorming over Fortuna. En die rol draait soms heel snel en op een verrassende manier.
Zo vroeg de vaste Fortuna-watcher van de Limburgse kranten zich wekenlang af hoe lang Peter van Vossen nog in functie zou blijven en gaf hij na de nederlaag in Oss paginagroot aan dat de positie van de Zeeuw onhoudbaar was geworden. Nog geen maand later werd Van Vossens’ tijdelijke opvolger Jeffrey Kooistra door diezelfde journalist geïnterviewd. Kooistra gaf aan niet helemaal te begrijpen waarom zijn vriend was ontslagen en gaf tevens aan dat hij de lijn van Van Vossen door wilde zetten. Waar je dan van een beetje journalist een kritische tegenvraag zou verwachten, slikte hij deze onzin van Kooistra als zoete koek en ging verder met de volgende vraag. Ook uit de wedstrijdverslagen en andere artikelen proefde je dat de journalist zijn pijlen nu op (de op dat moment ziek thuis zittende) Martin Masset begon te richten. Zo zou Masset eigenhandig de keus hebben gemaakt om Van Vossen te ontslaan en werd deze keus niet gedragen binnen de club. De journalist had duidelijk in de gaten dat Masset geen interessante informatiebron voor hem meer zou blijven en koos daarop ‘partij’ voor degenen die wel nog binnen de club actief zijn. Op zich een begrijpelijke keus, maar de manier waarop verdient verre van de schoonheidsprijs. Door op deze manier te schrijven, serveerde hij niet alleen Masset op een vervelende manier af maar zorgde hij er ook voor dat Fortuna wederom in een negatief daglicht kwam te staan. Nu zorgt de club daar doorgaans zelf wel voor door alle onrust en sportieve prestaties, maar een journalist kan de boodschap wel milderen of versterken. In Fortuna’s geval wordt blijkbaar meestal liever voor de laatste optie gekozen. Het is ook niet voor niks dat vele Fortuna-fans in de loop der jaren hun abonnement op de Limburgse kranten opzegden.
Als iedereen dit inziet, komt het misschien nog wel goed met Fortuna
Gemeente en lokale overheden
De gemeente Sittard-Geleen speelt al jaren een grote rol rondom Fortuna. Eerst werd De Baandert verlaten om daar een grote woonwijk te bouwen. Daarna zou de club kunnen meeprofiteren van de ontwikkeling in het gebied rondom het nieuwe stadion. Daarvoor moeten bedrijven echter wel gefaciliteerd worden. Het bestemmingsplan blijkt daarbij al jarenlang een groot probleem te vormen. Geruchten over o.a. grote supermarkten, elektronicawinkels, sportzaken, discotheken en restaurants die zich onder of rondom het stadion zouden gaan vestigen, steken om de zoveel tijd de kop op. Helaas is van een concrete vestiging van bedrijven en afbouw van het stadion zestien jaar na de opening nog steeds bar weinig te merken. De leegstand in de centra van zowel Geleen als Sittard is veelzeggend voor het beleid van de verantwoordelijke bestuurders. Dat het ook anders kan, bewijzen steden als Venlo en Roermond. Of de gemeente door de verhuizing van Fortuna beter is geworden, kunnen we niet met 100% zekerheid zeggen. Dat Fortuna in ieder geval niet beter is geworden door die verhuizing, is wél duidelijk.
Ook de lokale overheid (politie en gemeente) spelen een rol rondom de club. Door bijvoorbeeld strikte verkoopvoorwaarden bij wedstrijden tegen MVV te eisen, zorgen ze er mede voor dat het aantal bezoekers bij deze derby de laatste jaren keihard terug is gelopen. Natuurlijk is het hun taak de veiligheid te waarborgen, maar dat kan ook op andere manieren dan die de afgelopen jaren werden gekozen.
De gemeente en politie spelen dus zeker een rol, maar het zou veel te ver gaan om de volledige ‘schuld’ van Fortuna’s problemen bij hun neer te leggen. De gemeente stond bijvoorbeeld ook een aantal keer garant en gaf ondanks fel protest toch een aantal keer financiële steun aan de club. De laatste jaren lijkt de rol van deze partij dan ook wat in kracht afgenomen te zijn.
Medewerkers
Wel of geen salaris? Wel of geen faillissement? Tig keer een nieuwe ‘baas’. Een constant gebrek aan liquide middelen. Een dreigende fusie. Bezuinigingen die op een gegeven moment niet meer gezond waren. Als medewerker van Fortuna was je de afgelopen decennia absoluut niet te benijden. Desondanks mag je verwachten dat werknemers hun werk op orde hebben, dat ze hun afspraken nakomen en dat ze zelfkritisch blijven waardoor ze hun eigen werk ondanks alles tóch steeds proberen te verbeteren. Het vertrouwen van supporters en sponsoren in de werkorganisatie kan van invloed zijn op hun keuze om een seizoenkaart of sponsorcontract te verlengen. Natuurlijk moet je als medewerker gefaciliteerd en goed aangestuurd worden. Het is echter je eigen keus om je vervolgens continu achter het ontbreken van deze factoren te verschuilen of om toch je verantwoordelijkheid te nemen en je werk zo goed als mogelijk te blijven doen.
Spelers en technische staf
Een onderdeel van de groep ‘medewerkers’ vormen de spelers en technische staf. Spelers en trainers zijn op het eerste oog slechts passanten. Sportieve prestaties zijn echter van enorm belang. Goede prestaties zorgen namelijk voor grotere entree-inkomsten, een positief imago in de media, hogere cateringopbrengsten en hogere sponsorinkomsten. Zowel een speler als een trainer mag zich dan ook afvragen ‘doe ik er alles aan om zo goed mogelijk te presteren?’, ‘ben ik zelfkritisch?’, ‘presenteer ik me naar de buitenwereld op een positieve manier over mijn werkgever?’, ‘leef ik echt voor mijn vak?’ of ‘train ik extra om de slechte prestaties om te buigen?’. Helaas kunnen we zonder veel moeite tientallen voorbeelden uit de afgelopen vijftien jaar, maar ook uit de recente historie noemen waar het antwoord op deze vragen ‘nee’ is.
Bestuurders en management
Dit zijn de mensen die het beleid moeten bepalen, die keuzes moeten maken en de organisatie moeten aansturen.
Zit een bestuurder op die positie omdat hij de club graag omhoog wilt helpen of puur en alleen omdat hij geniet van de aandacht die een BVO met zich meebrengt? Handelt een directeur uit clubbelang of heeft hij een dubbele agenda (denk aan het gebeuren rondom FC Limburg!)? Fouten maken is menselijk en dat nemen we ook niemand kwalijk. Zo lang de gemaakte keuze maar uit het oogpunt van het clubbelang is gemaakt!
Een belangrijke vraag is echter of de bestuurder, directeur of manager zijn eigen keuzes wel kan en mag maken. Qua mate van invloed moeten we hierbij dan ook een onderscheid maken tussen bestuurders zonder financiële inbreng en bestuurders mét financiële inbreng. Die laatste groep behoort tot de volgende categorie (investeerders en geldschieters).
Investeerders en geldschieters
Hiermee komen we bij de belangrijkste groep qua macht en invloed. Het bekende gezegde ‘wie betaalt, bepaalt’ gaat ook bij Fortuna op en dat is in feite ook helemaal niet vreemd. Als je tonnen of zelfs miljoenen in een club steekt, wil je natuurlijk ook graag iets te vertellen hebben over het beleid en een stem hebben in te nemen beslissingen.
Juist zij moeten zich afvragen of ze hun keuzes uit clubbelang maakten (of maken) of dat hun eigen belang prevaleert. Is het terecht dat je als geldschieter de eindverantwoordelijkheid bij een bestuurslid, directeur of manager (zonder financiële inbreng) legt, maar uiteindelijk wel je eigen keus bij beslissingen wilt doordrijven? Is het gezond dat je als geldschieter zowel in de Raad van Toezicht als in de dug-out wilt blijven zitten? Kies je als investeerder/sponsor voor een trainer waarmee je bevriend bent of kies je (in overleg met mensen die er verstand van hebben) voor de trainer die het beste bij de club past? Blijf je als geldschieter achter een trainer staan, ook al presteert en functioneert hij overduidelijk niet? Regel je als geldschieter tóch een afkoopsom voor een vertrekkende speler omdat je bevriend met hem en zijn vader bent, ook al zijn er andere afspraken met het bestuur gemaakt en weet je dat hier eigenlijk geen geld voor is?
Het is uiteraard geweldig dat een aantal personen enorme bedragen in de club heeft gestoken en nog steeds steekt. Men moet zich echter wel beseffen dat zij degenen zijn die de werkelijke koers van de club bepalen. Wanneer je bij elke keuze de beslissende stem wilt hebben, moet je ook de eindverantwoordelijkheid nemen en die niet bij een manager, (interim-)directeur of bestuur neerleggen.
Conclusie: Iedereen binnen en rondom Fortuna heeft op zijn eigen manier en in zijn eigen mate invloed op de club. Voordat je gaat wijzen naar ‘schuldigen’, mag je eerst voor jezelf bepalen of je met je gedrag de club op positieve of negatieve wijze beïnvloedt. Het spreekwoordelijke ‘lot’ van de club ligt echter hoofdzakelijk in de handen van de mensen die de échte macht hebben (degenen die betalen én bepalen). Hopelijk zien zij dit heel snel in. Voor Fortuna is het immers geen twee minuten voor twaalf, maar ruimschoots twaalf uur geweest. Veel levens hebben we dan ook niet meer over.
